Roadshow Persvrijheid te gast op het Berlage Lyceum in Amsterdam ^Featured

Zoals altijd was initiatiefneemster Senay Özdemir aanwezig om het debat te leiden. Zij introduceerde de Roadshow door te vertellen hoe de Roadshow is ontstaan. Haar idee ontstond na de vreselijke aanslag op het satirische weekblad Charlie Hebdo, inmiddels alweer dik vier jaar geleden. “Mijn zoon was destijds 16, en ik vroeg mij af of en hoe de aanslag op school behandeld was en wat hij er van vond. Hij zei, mam, ik vind het eigenlijk veel interessanter wat jij er als journalist van vindt. Ik gaf hem toen een soort minilezing van tien minuten over het belang van vrijheid van meningsuiting en persvrijheid. Hierna ontstond het idee dat ik met meer jongeren in gesprek moest aan. Inmiddels hebben wij al ruim 6000 jongeren bereikt.” Nu was het de beurt van het Berlage Lyceym in Amsterdam. Waar in het eerste debat de panelleden voornamelijk het woord voerde, barstten de leerlingen in het tweede debat van de vragen.

Verantwoordelijkheid social media
Het zal geen verassing zijn dat jongeren weinig kranten lezen, maar wel veel op social media te vinden zijn. Senay legt de leerlingen in beiden debatten de volgende stelling voor: “Mediabedrijven zijn mede verantwoordelijk voor online pestgedrag.” In eerste instantie kijken de leerlingen haar vragend aan. Senay licht haar stelling toe aan de hand van het verhaal van Amanda Todd. Zij pleegde op 15-jarige leeftijd zelfmoord, nadat er naaktfoto’s van haar waren uitgelekt via social media. Hella: “Stel, je vriendje heeft het uitgemaakt, en gooit je naaktfoto online. Je gaat studeren, en je medestudenten gaan je Googlen en die foto komt weer boven. Dat is afschuwelijk. Nu is het gevaar dat een platform ervoor kan kiezen heel veel te verwijderen om dit te voorkomen. Dan krijgen zij de macht. We moeten over dit soort vraagstukken nadenken in onze democratie. Ik zie de gevaren.” Hala: “Het zou bizar zijn als social media bijvoorbeeld de onthoofdingsfilmpjes van de IS niet offline zou halen. Maar waar ligt de grens? Dat politici gaan zeggen wat wel en niet mag?”

In het tweede debat staan de leerlingen te popelen om hun mening te geven. Leerling :“Ik vind dat de bedrijven verantwoordelijkheid hebben. Wanneer er dergelijke dingen worden verspreid moeten zij hiervan op de hoogte zijn, en het verwijderen.” Een andere leerling denkt hier wat genuanceerder over. “Stel je voor dat je als journalist Wilders interviewt en dit publiceert. Dan geef je hem wel een platform, maar dit betekent niet dat jij het met hem eens bent. Jij bent niet verantwoordelijk voor zijn woorden of acties.” Een andere leerling vindt dat social media alles zou moeten laten staan. “Het platform zou niets moeten verwijderen, de creators zouden het recht moeten hebben om reacties te verwijderen. Het platform moet onafhankelijk zijn en er zijn voor de creator.” En haatreacties dan? Leerling: “Haatreacties komen via het platform online. Deze bedrijven moeten op hun eigen platform letten om de haat tegen te gaan.” Marloes benoemt dat er onderscheid gemaakt moet worden tussen een platform dat zelf weinig inhoud genereert, of een platform dat zelf berichtgeving publiceert. “Ik voel me heel verantwoordelijk voor wat de NRC publiceert, en wij voelen ons ook verantwoordelijk voor de reacties. Soms kregen we zoveel bagger over ons heen dat we de mogelijkheid tot reageren stopzetten. Nu kan het weer, maar dit moet wel met je naam en toenaam.”

Vrijheid van meningsuiting of belediging?
Een leerling vraagt zich aan de hand van het gesprek over social media of haatreacties geen vorm van vrijheid van meningsuiting zijn. Senay legt de vraag bij de leerlingen aan de hand van de stelling “Vrijheid van meningsuiting betekent dat je mensen mag beledigen.” In beide debatten wordt uitgelegd dat dit wettelijk mag, zolang je niet discrimineert of groepen aanzet tot haat. Maar waar ligt die grens dan? Hala vergelijkt het met het werk van een chirurg, die precies aanvoelt waar hij wel en niet mag snijden. “Met een beetje redelijkheid en volwassenheid weten wij goed wat beledigend is.” In het tweede debat vraagt Tirza aan de leerlingen of iemand een goed voorbeeld heeft wanneer je zou zeggen dat iemand stom is, en wanneer niet. Een leerling heeft hier een duidelijke visie op: “Als iemand dronken gaat rijden, is dat gewoon niet slim en kun je dat rustig zeggen. Je gaat niet iemand stom noemen, om degene die die persoon is.” In beide debatten wordt benoemd dat het lastige met belediging is, dat het subjectief is. En dat wanneer iets wettelijk mag, het nog niet fatsoenlijk is.

Journalisten en politici
Senay vraagt zich af wat de minst plezierige ervaring van de politici met journalisten is geweest. Tirza, zelf oud-journalist, heeft een ervaring met Trouw die haar is bijgebleven. “Ik heb vorig jaar een opiniestuk voor Trouw geschreven over bootvluchtelingen. Ik wilde een signaal afgeven dat vluchtelingen welkom zijn en dat je ze dus niet moet laten verdrinken. De trouw kopte toen: GroenLinks wil bootvluchtelingen binnenhalen. Dit is een verdraaiing die veel reacties oproept. Ik heb veel nare reacties gehad, beledigingen, bedreigingen. Nu maakt de krant de kop, daar heb je geen invloed op.” Hala geeft aan dat ze een positieve werkrelatie met journalisten heeft. “Wanneer ik een -naar mijn idee- prachtig betoog hou over de woningmarkt zie ik natuurlijk het liefst in de kranten staan: wat is zij goed, wat speelt zij de sterren van de hemel. Nu hoort kritiek erbij, en moet ik dit accepteren. Ik heb er geen problemen mee, persvrijheid zou geen vrijheid zijn als het alleen opgaat wanneer het mij aanstaat.”

Over Roadshow Persvrijheid
De Roadshow Persvrijheid is een journalistiek initiatief waarbij scholieren samen met journalisten en/of politici de discussie aangaan over de grenzen van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Voorafgaand aan het bezoek van de journalist bereiden de leerlingen zich voor met gratis lesmateriaal dat wordt verzorgd door Stichting Nieuws in de klas. Meer blogs lees je hier: http://roadshowpersvrijheid.nl waar tevens de animatiefilm over Persvrijheid is te zien. Wil je meer info over een Roadshow bij jou op school, stuur dan een email naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..