‘We wilden weten hoe ver je kunt gaan in het beledigen van de koning’ ^Featured

Oprichtster van de Roadshow Persvrijheid, Senay Özdemir, start het debat met de volgende stelling: ‘Je kunt alles schrijven wat je wilt’. Een klein deel van de leerlingen steekt hun hand op. Kustaw: “De stelling is te absoluut. Als je had gezegd: ‘bijna alles’, dan had ik mijn hand opgestoken.” Een leerling is het hier mee eens: “Ik vind dat een journalist veel mag zeggen, maar het zaaien van haat mag bijvoorbeeld niet.” Waar de één vindt dat (bijna) alles geoorloofd is, vindt de ander dat je moet uitkijken dat je geen mensen beledigt of choqueert met bijvoorbeeld heftige foto’s. “Een journalist zou beelden kunnen publiceren die traumatiserend zijn voor mensen. Ik vind dat zij toestemming zouden moeten vragen, omdat het mensen kan raken én aanzetten tot erge dingen”, aldus een leerling. “Zij moeten toch ook toestemming vragen, aan de hoofdredacteur?”, vraagt een leerling zich af. Kustaw: “Een hoofdredacteur is eindverantwoordelijk voor het medium. Je maakt afspraken over wat je wel en niet publiceert, maar de hoofdredacteur bekijkt niet per artikel of hij toestemming geeft”. Een scholier vindt de situatie hoe die nu is, correct. “Ik vind niet dat een hogere macht dan de hoofdredacteur zou moeten bepalen wat er geschreven wordt. Dat gebeurt bijvoorbeeld wel in Rusland, daar hebben ze geen persvrijheid.”

De grenzen van de wet opzoeken
Senay legt de volgende stelling bij de leerlingen neer: ‘Vrijheid van meningsuiting betekent ook dat je mensen mag beledigen.’ “Het is natuurlijk niet leuk als je beledigd wordt, maar het mag wel”, zegt een leerling. “Stel dat iemand nieuwe schoenen heeft gekocht, en vraagt of ik ze mooi vind en ik vind ze lelijk en zeg dat. Vervolgens kan iemand zich beledigd voelen, maar dat is wel mijn mening”, voegt een leerling toe. Zeeger: “Iedereen mag zich beledigd voelen, en je mag mij beledigen. Wat niet mag, is het aanzetten tot haat. Maar waar ligt nu die grens? Dat is best ingewikkeld.” Kustaw: “Er zijn helaas best veel regels over wat wel en niet mag, zo is er een wet tegen groepsbelediging. Ik vind het mooi als je er zelf voor kiest om rekening met anderen te houden, maar zodra het in de wet komt vind ik het vervelend” Een leerling vraagt of Kustaw een voorbeeld kan noemen van iets wat niet mag, maar wel zou moeten mogen. “Als je wilt demonstreren tegen de koning, mag dat vaak niet. Wij hebben bij de Volkskrant eens uitgeprobeerd hoe ver we konden gaan. De koning ging langs op een school, en ik heb iemand op pad gestuurd. Het idee was dat hij steeds wat verder zou gaan in het beledigen van de Koning. Uiteindelijk zou hij een bord met ‘Fuck de Koning’ omhooghouden. Erg ver kwam hij niet, al toen hij aankwam sprak de politie hem aan. Zij doorzochten zijn tas en vonden het bord. Vervolgens werd hij meteen vastgezet. Nu vind ik niet dat je de hele tijd ‘Fuck de Koning’ moet roepen, maar hiervoor zou je niet in de cel moeten komen. Instituten met veel macht moet je soms onderuit halen. Als je dat niet doet, vinden instituten het te vanzelfsprekend dat ze te veel macht over ons krijgen. Het Koningshuis hoort daar ook bij, al vind ik dat niet het belangrijkste”, aldus Kustaw.

Journalistieke dilemma’s
Journalisten mogen, binnen de grenzen van de wet, schrijven wat zij willen, maar in sommige gevallen is het de vraag of het ethisch verantwoord is. Kustaw heeft een voorbeeld van een journalistiek dilemma dat op de redactie van de Volkskrant speelde. “Robert M. (De dader in een bekende misbruikzaak, red.) zocht contact met verslaggevers van de Volkskrant omdat hij zijn verhaal wilde vertellen. Dit leverde een lastige discussie op op de redactie. Aan de ene kant is dit heel nieuwswaardig. Nu is in die rechtszaak vast komen te staan dat hij gewetenloos en zwaar gestoord is. Voor de ouders van de slachtoffers zou het afschuwelijk zijn. Uiteindelijk heeft de hoofdredactie besloten hem niet aan het woord te laten. Persoonlijk zag ik ook niets in een uitgebreid interview met de man." 

Yassmine heeft een actueel voorbeeld van berichtgeving die volgens haar te ver ging. “De minderjarige zoon van Femke Halsema is opgepakt. De Telegraaf heeft een artikel op de voorpagina gepubliceerd. We hebben in ons land afgesproken dat minderjarigen beschermd worden. Omdat het om de zoon van de burgemeester ging, koos de Telegraaf ervoor om het te publiceren. Ik vind dit echt de grens overgaan. Hij is nu al publiekelijk veroordeeld”. De docent van de leerlingen wilt hier ook wat over zeggen. “In eerste instantie dacht ik: een gewapende inbraak, wauw!” Maar de Telegraaf heeft het vreselijk opgeklopt.” Zeeger kan de keuze van de Telegraaf wel begrijpen. “De burgemeester is van iedereen. Wat ik vind niet vind kunnen, is dat zijn naam op straat is komen te liggen. Ik had graag gezien dat ze daar terughoudend in waren geweest.” Een leerling is het hiermee eens. “Het is een alledaags kind. Het feit dat hij de zoon van de burgemeester is, zegt niets over hem. Dat heeft de Telegraaf niet handig aangepakt.”

“Journalisten hebben een belangrijke verantwoordelijkheid. Over welke onderwerpen publiceer je, en waarover niet? Wie geef je een podium? Je kunt overal de nieuwswaarde van inzien, maar je moet continu een hele goede afweging maken”, zo sluit Senay het debat af.

Over Roadshow Persvrijheid
De Roadshow Persvrijheid is een journalistiek initiatief waarbij scholieren samen met journalisten en/of politici de discussie aangaan over de grenzen van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Voorafgaand aan het bezoek van de journalist bereiden de leerlingen zich voor met gratis lesmateriaal dat wordt verzorgd door Nieuws in de klas. Meer blogs lees je hier: http://roadshowpersvrijheid.nl waar tevens de animatiefilm over persvrijheid is te zien. Wil je meer info over een Roadshow bij jou op school, stuur dan een email naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..